De invloed van sport op je mentale welzijn
Tijdens de zomervakantie kwam ik op het idee om een racefiets te kopen. Nou ja, een gravelbike, dacht ik eerst. Mijn vader – een fervent wielrenner – stond al snel voor de deur met een stapel wielermagazines. Ik bezocht een fietsenwinkel en al snel werd duidelijk: het zou toch een racefiets worden. Een gravelbike zou niet veel toevoegen omdat ik al een mountainbike heb.
Aan het einde van de zomervakantie was het zover: de fiets stond klaar. De bijpassende outfit, inclusief witte schoenen en sokken (zoals het blijkbaar hoort, dankjewel Ankie), was ook binnen. Mijn eerste rit voelde wat onwennig. Even wennen aan de klikpedalen. Kan ik die mensen inhalen? Is er wel genoeg ruimte? Maar al gauw verscheen er een grote glimlach op mijn gezicht. Dit is wat ik zo heerlijk vind: in beweging zijn, mijn lichaam aan het werk zetten en snelheid maken. Onderweg hield ik mijn snelheid in de gaten op mijn horloge. Thuis keek ik naar de statistieken. De gedachte kwam naar boven: hoe heb ik dit ooit kunnen laten versloffen? Waarom heb ik deze versie van mezelf zo lang weggestopt?
De herontdekking van sporten
Hoewel ik altijd ben blijven sporten, is het lang geleden dat ik er zoveel plezier in heb gehad als nu. Inmiddels sport ik vijf keer per week: twee keer zwemmen, twee keer hardlopen en één keer fietsen. En ik vind het fantastisch. Ik merk dat ik letterlijk en figuurlijk beter in mijn vel zit. Mijn buikomtrek kwam namelijk in de gevarenzone. Hoewel ik altijd een gezond BMI heb gehad, schrok ik toch van de cijfers.
Gezien mijn verhoogde risico op hart- en vaatziekten, besloot ik dat het verstandig was om mijn buikomtrek weer onder controle te krijgen. Mijn ideale gewicht is het gewicht waarbij ik lekker in mijn vel zit, mijn kleding fijn aanvoelt, ik soepel kan bewegen en met minder blessures hardloop. Daarom ben ik, tegelijk met mijn nieuwe hobby wielrennen, ook mijn voedingspatroon gaan verbeteren. Maar voordat dit echt lukte, moest ik er klaar voor zijn.
Stress en de rol van energiegevers
Jarenlang wist ik wel dat mijn voeding niet optimaal was en dat ik actiever mocht zijn, maar het lukte niet. Sporten voelde als een verplichting in plaats van iets waar ik energie van kreeg. Ik had veel stress omdat ik constant bezig was met dingen die me geen energie gaven. Hierdoor voelde ik me vaak moe en futloos, wat natuurlijk geen goede basis is om weer fit te worden.
Het moment dat ik echt naar mezelf durfde te kijken, met behulp van een therapeute, kon ik beetje bij beetje weer dingen doen die me energie gaven. Begin dit jaar startte ik met een studie psychologie en besloot ik twee dagen per week buiten de deur te werken. Die hernieuwde energie gaf me weer levenslust. In plaats van mezelf als "oud en afgedaan" te zien, zag ik weer mogelijkheden: wat ga ik doen met de tweede helft van mijn leven?
Plotseling zag ik weer kansen. Mijn studie opende nieuwe deuren in mijn werkveld die ik eerder niet zag. Werken bij een ander bedrijf gaf me het gevoel dat ik weer van nut kon zijn en echt iets kon bijdragen. Het maakte mij ook minder beschikbaar voor zorgtaken en het huishouden, wat een verademing was. Hierdoor kreeg ik meer ruimte voor mezelf en mijn eigen behoeften.
De kracht van fysieke activiteit voor je mentale welzijn
Deze toegenomen lichamelijke activiteit heeft ook mijn mentale welzijn sterk verbeterd. Hoewel het geen directe oorzaak-gevolgrelatie is, hangt het onlosmakelijk met elkaar samen. Als je je goed voelt, heb je meer zin om te sporten, en sporten zorgt er weer voor dat je je beter voelt. Dit werkt ook door in je voedingspatroon. Na het sporten heb ik geen zin meer om een zak chips leeg te eten; ik kies dan liever voor iets gezonds, zoals fruit en yoghurt.
Tijdens het sporten komen neurotransmitters zoals dopamine, serotonine en endorfines vrij, die een positief effect hebben op je gemoedstoestand. Dopamine speelt een rol bij motivatie en beloning, serotonine helpt je stemming te reguleren en vermindert angst, en endorfines zorgen voor pijnverlichting en een euforisch gevoel, het bekende "runner’s high".
Praktische tips om weer fit te worden
Wil je zelf aan de slag met sporten en gezonder leven? Hieronder deel ik enkele tips die mij hebben geholpen en hopelijk jou ook op weg helpen.
1. Herken waar het probleem zit
Als je je moe, futloos en zonder energie voelt, zoek dan naar de oorzaak. Meestal weet je wel op welk gebied het niet lekker loopt: je werk, je relatie, of misschien iets uit het verleden. Praat erover met iemand die je kan helpen veranderingen aan te brengen.
2. Begin met iets wat je vroeger leuk vond
Als je klaar bent om weer fit te worden, kies dan een sport die je in het verleden plezier gaf. Voor mij was dat zwemmen; ik kon het goed en dat zorgde direct voor een succeservaring, wat energie geeft. Heb je nooit eerder gesport? Begin dan met iets dat je leuk lijkt.
3. Sport samen met iemand
Sporten met een vriend of partner is niet alleen gezellig, maar ook motiverend. Samen sporten creëert een sociaal moment, en je houdt elkaar gemotiveerd.
4. Houd je vooruitgang bij
Voor mij werkt het enorm motiverend om cijfers en statistieken te hebben. Als kind hield ik mijn persoonlijke records bij op een briefje dat ik in mijn kledingkast hing. Nu gebruik ik mijn Garmin-horloge en app om mijn activiteiten bij te houden. Ik meet mijn vooruitgang wekelijks, bijvoorbeeld mijn buikomtrek, en dit motiveert mij enorm om door te gaan.
5. Let op je voeding
Ik houd mijn calorie-inname bij met de Eetmeter-app van het Voedingscentrum. Het tellen van calorieën helpt mij om bewust te blijven van wat ik eet. Afvallen draait uiteindelijk om minder energie innemen dan je verbruikt. Het maakt niet zoveel uit *wat* je eet, als je maar minder eet dan je nodig hebt. Te veel eten, zelfs van gezonde voedingsmiddelen, blijft ongezond.
6. Stel doelen en beloon jezelf
Stel concrete doelen voor jezelf, zoals 5 kilometer hardlopen, 60 kilometer fietsen of een bepaald gewicht. Geef jezelf een beloning wanneer je een doel hebt bereikt, zoals een nieuwe hardloopoutfit, een boek of nieuwe schoenen. Dit maakt het leuk om doelen te halen en houdt de motivatie hoog.
7. Accepteer tegenslagen
Als het even niet gaat, bijvoorbeeld door ziekte of menstruatie, is dat niet erg. Sta jezelf toe om een keer meer te eten of rust te nemen, maar houd wel de balans in de gaten. Eén slechte dag zegt niets over de andere dagen.
8. Wees voorbereid op sociale gelegenheden
Bij feestjes met alcohol of snacks is het handig om een plan te hebben. Ik drink zelf bijna nooit alcohol, maar als ik toch zin heb, vul ik het in mijn app in. Zo houd ik het overzicht en maak ik bewust keuzes. Dit geldt ook voor taart, chips of friet. Doordat ik het altijd bijhoud, ben ik bewuster van de calorieën en geniet ik er oprecht van, in plaats van het gedachteloos te eten.
9. Plan je sportmomenten in
Maak van sporten een vaste afspraak in je week, net zoals je naar je werk gaat. Het is niet optioneel en er komt niets voor in de plaats. Ik sport graag in de ochtend, zodat ik de dag fris begin en het achter de rug heb.
Sporten en fysieke activiteit hebben mijn mentale welzijn aanzienlijk verbeterd. Door actief te blijven, mijn doelen te volgen en bewust met mijn voeding om te gaan, voel ik me sterker, gezonder en energieker.