Hoe we menselijk gedrag steeds vaker als afwijkend bestempelen
Normaliseren in plaats van psychologiseren
"Dat is toch normaal dat je dat spannend vindt," zei ze.
Dat had nog nooit iemand tegen me gezegd. Ik was even in verwarring. Want het zenuwachtige gevoel als ik iets nieuws begon of een ruimte in liep waar ik niemand kende, was iets waarvan ik dacht dat het niet ‘hoorde’. Het ging zelfs zover dat ik dacht dat ik sociale angst had. Misschien moest ik daar iets aan doen.
Hoe meer ik over sociale angst las, hoe aannemelijker het werd dat ik het ook had. Mijn gedachten bevestigden het: Zie je wel, dit gaat over mij. Hoe meer ik me erin verdiepte, hoe meer ik mezelf erin herkende.
Maar toen ik bij deze coach zat, begon het me te dagen: alles waar ik tegenaan liep, was eigenlijk gewoon menselijk. Er was niets mis met mij. Alleen had nooit iemand dat tegen me gezegd. En omdat ik dacht dat er wél iets mis was, moest dat een naam hebben. Want met een label kon ik het begrijpen, en nog belangrijker: ik kon er iets aan doen.
Maar wat als er helemaal niets gerepareerd hoefde te worden?
Hoe zelfdiagnose ons denken beïnvloedt
We leven in een tijd waarin we steeds meer psychologische kennis binnen handbereik hebben. Je hoeft maar een paar zoektermen in te tikken, en je vindt lijstjes met symptomen die je op jezelf kunt toepassen. Hoe vaker je die leest, hoe groter de kans dat je iets herkent en gaat geloven dat het op jou van toepassing is.
Dat is niet gek—dit fenomeen is onderzocht. Medische studenten denken vaak dat ze symptomen hebben van ziektes waar ze over leren (Medical Student Syndrome). Dit gebeurt ook met psychische diagnoses. Hoe meer we weten, hoe sneller we menselijk gedrag bestempelen als een mogelijke stoornis.
Natuurlijk is het waardevol als een diagnose erkenning geeft. Maar de keerzijde is dat steeds minder wordt gezien als ‘gewoon menselijk’. We nemen minder ruimte voor normale variaties in gedrag en emoties.
De normaalverdeling en het verkleinen van het midden
Stel je voor dat we de normaalverdeling van lengte zouden verkleinen. Op dit moment heeft grofweg 95% van de volwassen Nederlanders een lengte tussen de 156 cm en 198 cm. Er zijn mensen die groter of kleiner zijn maar het grootste deel valt in het brede middengebied. Stel nu dat we dit middengebied gaan verkleinen? En we besluiten dat alleen mensen tussen de 165 cm en 185 cm ‘normaal’ zijn? Ineens vallen veel meer mensen buiten de norm, terwijl ze een paar jaar geleden nog als normaal werden beschouwd.
Dit is precies wat we aan het doen zijn met psychische en mentale eigenschappen. We verkleinen het ‘middengebied’. Waar vroeger iemand ‘een beetje druk’ was, wordt hij nu gediagnosticeerd met ADHD. Waar iemand ‘wat verlegen’ was, krijgt hij nu de stempel sociale angst.
Natuurlijk zijn er situaties waarin diagnoses enorm helpend zijn, maar wat als we de definitie van normaal iets ruimer maken?
Wat als we zeggen:
Sommige mensen zijn drukker dan anderen, en dat is prima.
Sommige kinderen hebben meer tijd nodig om iets te leren, en dat is normaal.
Sommige mensen hebben moeite met grote groepen, en dat betekent niet per se dat ze een sociale stoornis hebben.
Door ‘normaal’ te laten zijn wat normaal is, verminderen we het gevoel dat alles wat afwijkt meteen een probleem is dat opgelost moet worden.
De kracht van normaliseren
Toen ik besefte dat zenuwachtig zijn in bepaalde situaties niet betekende dat er iets mis was, voelde dat als een opluchting. De zenuwen verdwenen niet, maar mijn interpretatie ervan veranderde. Ik hoefde er niets mee—behalve erkennen dat het erbij hoort.
Als we vaker tegen elkaar zeggen dat iets normaal is, nemen we een enorme last weg. Niet alles wat ongemakkelijk voelt, is een teken dat er iets mis is. Niet alles wat lastig is, hoeft gediagnosticeerd of opgelost te worden.
Misschien moeten we vaker tegen elkaar zeggen dat iets gewoon menselijk is in plaats van afwijkend en zorgelijk.
Wil je bewuster omgaan met je gedachten en overtuigingen?
Mijn training De kracht van journaling helpt je om je gedachten te onderzoeken en je eigen verhaal te herschrijven—zodat het voor je werkt in plaats van tegenwerkt.
Voor slechts €5 per maand heb je direct toegang:
Meld je hier aan
Wat denk jij? Moeten we vaker normaliseren in plaats van psychologiseren? Laat het me weten in de reacties!