Van ontkiemen naar floreren

Hoe je de verleiding weerstaat om op te geven en steeds opnieuw te beginnen

‘Volgens mij ben jij ook een multipotentialite.’ Ze zat tegenover me aan het tafeltje waaraan we de lunch nuttigde. Ze was me al eerder opgevallen tijdens het evenement waar ik was. Tijdens de energizer; dan gaat het publiek ‘verplicht’ een dansje doen om de aandacht erbij te houden, was ze de zaal uitgelopen. Ik stond een beetje beschaamd mee te hupsen en vroeg me af waarom ik ook niet die deur uit liep. Zo raakten wij in gesprek tijdens de lunch. Nadat ik vol enthousiasme had zitten ratelen, adviseerde ze mij het boek van Emilie Wapnick, Daar zou ik veel in herkennen.

Multipotentialisme: krachtig veelzijdig

In oktober 2015 gaf Emilie Wapnick een inspirerende TED talk die inmiddels 1,5 miljoen keer op YouTube is bekeken. Ze introduceerde de term "multipotentialisme" om een specifieke groep mensen te beschrijven die worden gekenmerkt door een veelheid aan passies, vaardigheden en talenten. Deze mensen weten niet al op jonge leeftijd dat ze dokter, leraar of timmervrouw willen worden. Zelfs op latere leeftijd hebben ze geen eenduidig antwoord op de vraag: "Wat wil je later worden?". Ze kunnen simpelweg niet kiezen uit slechts één ding. Zodra ze wel iets kiezen, begint de verveling toe te slaan en verlangen ze naar iets anders. Je vastleggen op slechts een pad weerhoudt multipotentialisten ervan om te doen wat ze werkelijk willen: alles ervaren. Emilie Wapnick laat zien dat mensen juist meerdere paden kunnen bewandelen.

Na het lezen van het boek dacht ik: dit ben ik. Het boek verdween in de kast en ik fladderde weer lekker rond. Ik begon als ZZP'er in marketing, deed een coachopleiding, schreef een roman, leerde schaatsen en gaf schrijfworkshops. Het volhouden van dingen was lastig en kritiek daarop maakte me boos. Ik was tenslotte een multipotentialist. Het boek werd er weer bij gepakt en ik had het boek een vriend aanbevolen die volgens mij ook niet echt één carrièrepad kon kiezen. Hij vertelde dat het hem had geholpen om zichzelf te accepteren, dat hij nu eenmaal steeds behoefte had aan nieuwe dingen. Ik dacht: ik ben net zo als hij en daarmee ging het boek weer dicht.

Het idee van multipotentialisme betekent dat je meer kan zijn dan je hele leven hetzelfde beroep uitoefenen. Het pleit voor generalisten. Mensen die een beetje weten van alles zijn beter in staat verbindingen te maken tussen totaal verschillende gebieden. Dat kan innovatie opleveren, maar ook problemen bloot leggen die experts niet zien omdat ze gericht zijn op een klein deel van het probleem. Het een is niet beter dan het andere. Beide perspectieven zijn waardevol: het helikopterperspectief voor overzicht en visie, en het gedetailleerde niveau voor goed functioneren.

Steeds op zoek naar nieuwe uitdagingen

Als je voortdurend op zoek bent naar nieuwe uitdagingen, is het de moeite waard om te onderzoeken of multipotentialisme in je aard zit. Als dat zo is, kan het je voldoening opleveren om bijvoorbeeld twee banen te nemen. Of een parttime baan naast meerdere hobby’s. Je hoeft niet van elke passie je werk te maken. Als je van fotografie houdt, maak foto’s en heb er plezier in. Je hoeft geen professionele fotograaf te worden. Dit geldt ook voor andere gebieden. Als je geniet van het beoefenen van verschillende sporten, doe dat dan. Dat is waar je plezier uit haalt.

Van jong af aan wordt je gestimuleerd om een pad te kiezen en daarop te blijven. Dan kun je uitblinken in wat je doet, een expert worden. Het gaat voorbij aan het feit dat een generalist ook kan excelleren en aan het feit dat we niet altijd hoeven uit te blinken in wat we doen. Mogen we niet dansen omdat we nooit zo goed zullen zijn als Beyoncé? Mogen we niet schrijven omdat we Shakespeare niet kunnen evenaren?

Er zit een hele wereld tussen uitmuntend zijn en niets doen. Dat kun je middelmatigheid noemen, maar ook tevredenheid.

Ontkiemen als comfortzone

Het multipotentialisme hoeft niet de oorzaak van verveling te zijn, ontdekte ik. Ondanks het doen van verschillende soorten werk, zoals het verkopen van kerstbomen die mijn man kweekt, schrijven en trainingen geven, bleef de verveling toeslaan.

Je herkent dit patroon zo: je begint vol enthousiasme aan iets, je gaat er helemaal in op, het enthousiasme vervaagt, je raakt verveelt, je gaat op zoek naar iets nieuws. De uitdaging ligt in het steeds weer starten van iets nieuws. Je voelt je comfortabel bij het ontkiemen.

Dit geldt zeker voor mij. Ontkiemen ligt volledig binnen mijn comfortzone. Ik ben er vertrouwd mee. Ik houd ervan en het geeft me energie. Toch ervaarde ik geen voldoening. Het gevoel dat ik niet kon floreren in wat ik deed bleef. Was ik eigenlijk wel een multipotentialist?

De uitdaging van verdieping

Het snel verveeld zijn kan ook een andere oorzaak hebben. Je saboteert jezelf door steeds nieuwe dingen te beginnen. Door steeds een beginner te zijn kan je niet falen. Maar ook geen succes behalen. Je blijft hangen en gaat niet next level.

Voor mij is dat een jeukwoord, niet zonder reden. Daar zit de weerstand. Als je steeds iets nieuws begint, hoef je niet de diepte in te gaan. Die diepte opzoeken betekent buiten je comfortzone treden, onbekende paden bewandelen. Nieuwe problemen en uitdagingen tegenkomen. Dan leer je en groei je. Uiteindelijk leidt dat tot voldoening. Het betekent niet dat je nu opeens van generalist naar expert moet gaan. Het betekent dat je de verdieping mag opzoeken in plaats van snel oppervlakkig iets nieuws leren en weer door naar het volgende nieuwe ding gaan.  

Vergelijk het met een vriendschap. Je kunt oppervlakkige vrienden hebben, eigenlijk weet je maar weinig over deze mensen. Of je kan relaties verdiepen, wat meestal gebeurt als je elkaar langer kent. Dat is ook spannend want om een relatie te verdiepen moet je meer van je jezelf laten zien. Het masker van oppervlakkigheid laat je vallen. Je toont je kwetsbaarheid en de ander doet hetzelfde, wat de band versterkt.

Als je moeite hebt met de verdieping, houd je jezelf weg van zowel falen als succes. Wat drijft je om dat te doen? Is je uitgangspunt: "Als ik geen Roger Federer kan zijn, dan tennis ik niet"? Word je gekweld door perfectionisme? Of ben je stiekem bang voor je eigen talent? Is het mogelijk dat als je naar een hoger niveau gaat, je eigenlijk heel goed bent en dat dit angst bij je oproept?

Van ontkiemen naar floreren

Ben je snel verveeld, komt jouw constante behoefte naar iets nieuws voort uit de vermijding van de verdieping?

Ik zie het als een veld vol bloemen. Sommige mensen ontkiemen en worden een zonnebloem. Anderen laten meerdere zaadjes ontkiemen en worden een klaproos, margriet en meer. Of misschien weet je niet welke bloem je bent omdat je nooit verder bent gekomen dan het ontkiemen. Als je jezelf toestaat om na het ontkiemen te groeien, zul je floreren.

Voor mij was het multipotentialisme een vlucht. Door steeds opnieuw te ontkiemen, kon ik blijven varen op het kinderlijke enthousiasme dat ik daarbij voelde. Op die manier kon ik kind blijven en hoefde ik niet volwassen te worden. Maar net zoals na lente zomer komt, komt ook na de kindertijd de volwassenheid. Een zekere mate van groei hoort bij mens zijn, bij het leven. En als je jezelf die groei ontzegt, doe je zowel jezelf als je omgeving tekort. Want waar vind je meer betekenis: in een veld vol pas ontkiemde groene stengeltjes of in een zee van bloeiende bloemen?